مقالات مفید
اختلال اوتیسم
آبان
اختلال اوتیسم چیست؟
اوتیسم اختلال رشد ذهنی پیچیده‌ای است که معمولا در ۳ سال اول زندگی شخص ممکن است بروز کند. به نظر می‌رسد که یک اختلال در سیستم عصبی که باعث عدم عملکرد صحیح مغز می‌شود در ایجاد این بیماری مؤثر است. این اختلال در بیماران اُتیستیک باعث می‌شود که مغز نتواند در زمینه رفتارهای اجتماعی و مهارتهای ارتباطی به درستی عمل کند. کودکان و بزرگسالان اُتیستیک در زمینه ارتباط کلامی و غیر کلامی، رفتارهای اجتماعی، فعالیت‌های سرگرم کننده و بازی دارای مشکل هستند. اوتیسم یکی از پنج بیماری است که در مجموع به آن‌ها «اختلالات نافذ رشد» یا به اختصار «پی دی دی» می‌گویند. این پنج بیماری عبارتند از: اوتیسم، اختلال آسپرگر، اختلال از هم گسیختگی دوران کودکی، اختلال رِت، و اختلالات نافذ رشد که با معیارهای بیماری های ذکر شده مطابقت ندارند. هر کدام از این بیماری‌ها دارای معیارهای شناخت خاص خود هستند که توسط انجمن روانشناسی آمریکا مشخص شده‌اند.
نشانه‌های عمومی بیماری اوتیسم
از زمانی که آگاهی عمومی در باره این اختلال شروع به افزایش کرد (برای اولین بار دکتر لئو کانر در سال ۱۹۴۳ این بیماری را به صورت علمی توضیح داد)، بیشتر افراد حتی بعضی ازمتخصصین پزشکی و آموزشی هنوز درک درستی از نحوه تأثیر گذاری این اختلال بر افراد ندارند و از چگونگی برخورد و درمان این افراد دانش کافی ندارند. به عبارت ساده‌تری می‌توان گفت در میان این بیماران می‌توان افرادی را مشاهده کرد که تماس چشمی، رفتار خوب اجتماعی و بعضی از فاکتورهایی را که در کودکان اُتیستیک مشاهده نمی‌شود، داشته باشند ولی در عین حال در سایر فاکتورها با کودکان سالم فرق داشته باشند. به همین دلیل تشخیص و تعیین روش درمان و نیز بررسی پیشرفت و مشخص کردن مراحل درمان، نیازمند افراد متخصص با دانش کافی است.
اوتیسم را می‌توان یک بیماری با طیف گسترده معرفی کرد. این بیماری می‌تواند نشانه‌های فراوانی داشته باشد که توسط این نشانه ها اوتیسم را می‌توان از درجات خفیف تا شدید درجه بندی کرد. اگرچه اوتیسم را می‌توان توسط یک سری از رفتارها تشخیص داد ولی افراد اُتیستیک می‌توانند ترکیبی از این رفتارها را داشته باشند و الزاماً نباید رفتارهای اختلالی تعیین شده را به صورت یکجا از خود نشان بدهند. ممکن است دو کودک که یک تشخیص برای آن‌ها داده شده است، از نظر رفتاری با هم تفاوت نشان بدهند واز نظر مهارت ها نیز با هم تفاوت داشته باشند.ممکن است والدین کلمات متفاوتی را در رابطه با بیماری این کودکان بشنوند مانند شبه اوتیسم، متمایل به اوتیسم، طیف اوتیسم، اوتیسم با عملکرد بالا و پائین، با توانائی بالا و پائین. والدین باید توجه داشته باشند که مهمتر از عنوان بیماری، پرداختن به درمان آن است. باید در نظر داشت که این کودکان با درمان مناسب و به موقع می‌توانند مطالب را بیاموزند، رفتارهای درست را از خود نشان داده و در آینده مانند افراد عادی زندگی کنند. اما بدست آوردن این اهداف، مستلزم درمان به موقع و درست، تحمل مشکلات و سختی های مربوط به این درمان است.
هر شخص اُتیستیک مانند بقیه افراد جامعه دارای شخصیت مختص به خود است و مانند تمامی افراد خصوصیات خاصی را دارا است. بعضی از این کودکان ممکن است که از نظر گفتاری تأخیر کمی‌داشته و بتوانند با کمی‌کمک، ارتباط کلامی مناسبی را با دیگران بر قرار کنند ولی همین کودکان ممکن است از نظر ارتباطات اجتماعی رفتار مناسبی را از خود نشان ندهند. گاهی این کودکان برای شروع صحبت و تبادل کلامی‌ممکن است مشکل داشته باشند. افراد اوتیستیک معمولا در مکالمات، یکطرفه رفتار می‌کنند، یعنی فقط در رابطه با چیزی که خود علاقه دارند صحبت می‌کنند و از صحبت های طرف دوم چیزی نمی‌فهمند. در بعضی از این کودکان خشونت و خود آزاری نیز مشاهده می‌شود.
در افراد اُتیستیک ممکن است رفتارiای زیر نیز بروز کند
ـ اصرار بر یکنواختی و مقاومت در برابر تغییرات
-علاقه شدید به ردیف کردن اشیاء
ـ در بیان نیازهای خود دچار مشکل هستند و به جای استفاده از کلمات از اَداها و اشاره استفاده می‌کنند
ـ تکرار کلمات، خنده نابجا، گریه بی مورد، نشان دادن استرس و نگرانی بی علت
ـ ترجیح می‌دهند که تنها باشند
ـ پرخاشگری
ـ به سختی با دیگران رابطه برقرار می‌کنند
ـ دوست ندارند که کسی را بغل کنند و یا اینکه کسی آن‌ها را بغل کند
ـ تماس چشمی‌ندارند و یا اینکه بسیار کم است
ـ با روش‌های معمول آموزشی نمی‌توانند چیزی بیاموزند
ـ بازی های غیر عادی انجام می‌دهند
ـ اشیاء در حال چرخش را دوست دارند و خود نیز سعی می‌کنند اشیاء را به حالت چرخش در بیاورند
ـ دلبستگی غیر عادی به بعضی از اشیاء پیدا می‌کنند
ـ از نظر احساس درد حساسیت بالاتر و یا پائین تری نسبت به افراد عادی دارند
ـ ظاهراً از چیزی نمی‌ترسند
ـ از نظر فعالیت های فیزیکی، فعالیت زیادتر و یا کمتری نسبت به کودکان سالم دارند
ـ حرکات بدنی آن‌ها به صورت نرم و عادی نیست
ـ اگرچه آزمایشات شنوایی بر روی آن‌ها سالم بودن شنوایی آن‌ها را ثابت می‌کند اما در برابر نام خود و دستورات کلامی، خود را بی تفاوت نشان می‌دهند
ردیف کردن، یکی از علایق کودکان اتیستیک است.
برای بیشتر ما واضح است که مجموع حواس پنجگانه به ما کمک می‌کنند تا بدانیم که چه چیزهائی را تجربه می‌کنیم. برای مثال حواس لامسه، بویائی و چشائی در تجربه خوردن یک هلو رسیده به ما کمک می‌کنند. برای کودکان اُتیستیک مشکلات حواس پنجگانه معمول است. ممکن است که این کودکان از نظر یک حس و یا چند حس در سطح غیر عادی قرار داشته باشند، یعنی یا حساسیت بیشتری داشته باشند و یا اینکه در آن حس بسیار کُند باشند. ممکن است رایحه ای که همه آن را دوست دارند باعث آزار کودک اُتیستیک بشود و یا اینکه یک مزه معمولی، کودک را ناراحت کرده و کودک از غذاهائی که آن مزه را دارا می‌باشند بگریزد.
بعضی از کودکان اُتیستیک به برخی از صداها نیز حساس هستند و ممکن است که برخی از صداهائی که ما روزانه به طور عادی می‌شنویم باعث رنجش آن‌ها بشود. متخصصین معتقدند که این نابهنجاری ها در کودکان اُتیستیک ناشی از اختلال در مجموعه حواس آن‌ها است. یکی دیگر از مشخصات کودکان اُتیستیک عدم نشان دادن علاقه و عاطفه در رابطه با اطرافیان است. البته این مورد هم مانند سایر موارد می‌تواند استثناء نیز داشته باشد؛ ولی والدین نباید به این دلیل از نشان دادن علاقه خود به کودک کوتاهی کنند و بایستی عواطف خود را در برابر کودک به طور طبیعی بروز دهند تا کودک از آن‌ها به تدریج نشان دادن احساسات خود را بیاموزد.
مشاوره با متخصصین
اگر کودک از طرف شما و یا دکتر مخصوص خود مظنون به اوتیسم باشد به هر حال بایستی توسط شخصی که در زمینه اوتیسم تخصص دارد معاینه دقیق شود. ممکن است این فرد یک روانشناس، روانپزشک و یا یک متخصص رشد اطفال باشد. گاهی ممکن است برای یک تشخیص دقیق و درمان به یک تیم متخصص نیاز شود این تیم می‌تواند از افراد زیر تشکیل شود:
متخصص رشد در اطفال: این فرد می‌تواند مشکلات سلامتی و رشد در کودکان را درمان کند
روانپزشک کودک: این فرد می‌تواند در تشخیص اولیه کمک کرده و در صورت نیاز داروهائی را برای کمک به کودک تجویز کند
روانشناس کودک: در شناخت عادات و حالات روانی کودک کمک کرده و ناتوانی های کودک در زمینه های رشد ذهنی، روانی و اجتماعی را بررسی می‌کند. همچنین یک روانشناس می‌تواند در بهبود رفتاری کودک و افزایش مهارتهای اجتماعی کودک به شما کمک کند
رفتار درمانگر: این شخص می‌تواند علاوه برکمک به بهبود توانائی های کودک در کارهای روزانه مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و سایر کارهای استقلالی، همچنین در بهبود وضعیت حواس پنجگانه، قدرت تشخیص و سایر توانائی های کودک او را یاری کند
کار درمان : یک کار درمان، کودک را در استفاده درست از عضلات و اندامهای بدن برای انجام کارهای بزرگ و کوچک بدنی می‌تواند یاری کند
گفتار درمان: در بهبود وضعیت گفتار کودک و افزایش توانائی او در مهارتهای کلامی‌بسیار مؤثر است
مشاور خانواده: این شخص می‌تواند علاوه بر راهنمائی در امر روابط شما با کودک خود، شما را در بهره وری بهتر از منابع و مراکز موجود در جامعه برای کمک به درمان کودک کمک کند.
نشانه‌های هشدار دهنده‌ی اختلال اوتیسم در سنین مختلف
اگر کودک تان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم باشد متوجه می شوید که در سن ۱ سالگی ارتباط چشمی زیادی با شما برقرار نمی کند؛ همچنین زمانی که او را صدا می کنید، واکنشی نشان نمی دهد و به لبخند اطرافیان پاسخی نمی دهد. توجهی به حضورتان ندارد و برای بغل کردن او هیچ هیجانی ندارد. به طور واضح متوجه عدم تمایل او به تبادلات اجتماعی می شوید. بازی های تکی و تنها بودن را به جمع و شلوغی ترجیح می دهد. ناتوانی در بیان هیجانات و حس کنجکاوی بسیار پایین، ترس های عجیب از بعضی اشیا، آرامش بیش از حد یا نا آرامی فراوان نیز از علائم در سنین ۱ سالگی این کودکان می باشد.
در سن ۲ تا ۵ سالگی کودک مبتلا به اوتیسم علاقه ای به بازی با کودکان دیگر ندارد. توانایی و سرعت یادگیری کلمات در او بسیار کم بوده و ممکن است نتواند از عبارات دو کلمه ای هم استفاده کند. بیشترین علائم اوتیسم در این سنین ظاهر می شود.
در سنین مدرسه و اواخر دوران کودکی، ناهنجاری های رشدی خصوصا در استفاده از زبان و اختلالات ارتباطی مانند ناتوانی در بازی با همسالان خود و اختلالات اجتماعی مانند ناتوانی در برقراری ارتباط با بزرگترها، عدم درک دیگران و پافشاری بر عقاید و نظرات خود می تواند از نشانه های بیماری اوتیسم باشد.
روش‌های درمانی
روش‌های رفتار درمانی و بهبود ارتباط رفتارهای کودکان اُتیستیک اغلب برای والدین و درمانگران، مشکل آفرین و ناراحت کننده است. این رفتارها ممکن است نامناسب، تکراری، تهاجمی و خطرناک باشد و همینطور ممکن است شامل تکان دادن مکرّر دست‌ها، حرکت مداوم انگشتان، تکان دادن بدن به جلو و عقب، گذاشتن اشیاء در دهان، و یا کوبیدن سر به اشیاء دیگر باشد. کودکان اُتیستیک همچنین ممکن است به رفتارهای خود آزاری مانند آسیب زدن به چشمان، و یا گاز گرفتن دستان خود عادت داشته باشند. این کودکان همچنین ممکن است نسبت به درد و سوختگی عکس العملی نشان ندهند. گاهی کودکانی نیز مشاهده شده اند که بدون دلیل به دیگران حمله کرده اند. دلایل بروز این رفتارها در کودکان اُتیستیک هنوز به طور دقیق یافت نشده است و بسیار پیچیده است ولی برخی از متخصصین معتقدند که اختلالات در حواس پنجگانه کودک می‌تواند باعث بروز این رفتارها شوند و کودک با این رفتارها می‌خواهد این حواس را ارضاء کند
مهارتهای ارتباطی نیز (هم کلامی و هم نوشتاری) مشکل مهمی در کودکان اُتیستیک است. آن‌ها نمی‌دانند که ارتباط چگونه برقرار شده و چه اهمیتی دارد. همچنین این کودکان اغلب در شروع ارتباط و برقراری ارتباط دو طرفه مشکل دارند. بسیاری نیز مشکلات گفتاری دارند و ممکن است هیچگاه در طول زندگی خود صحبت نکنند و یا اینکه دیر شروع به صحبت کردن بکنند. بعضی از این کودکان هم ممکن است از مهارت کلامی‌به نحو نادرست استفاده بکنند؛ مثلاً هر کلمه و یا جمله ای که به آن‌ها گفته می‌شود را تکرار می‌کنند (تکرار طوطی وار ) و یا اینکه فقط از کلمات تک برای ارتباط استفاده می‌کنند. البته باید یادآور شد که مشکلات ارتباطی می‌توانند باعث بروز ناهنجاریهای رفتاری شوند؛ مثلاً کودکی که قادر نیست نیاز خود را بیان کند ممکن است شروع به فریاد کشیدن و یا خودآزاری کند. روش‌های فراوانی برای بهبود مشکلات اجتماعی، کلامی، حواس و رفتارهای اختلالی تهیه شده است؛ برخی از این روش‌ها عبارتند از: اِی بی ِای، آموزش جزء به جزء، فِلور تایم، داستآن‌های اجتماعی و بهبود مجموعه حواس پنجگانه و...
روش اِی بی اِی Applied Behavior Analysis
بسیاری از روش‌های درمانی کودکان اُتیستیک بر پایه اصول این روش تهیه شده است. اصل مهم این روش این است که رفتارهائی که مورد تشویق قرار بگیرند احتمال تکرار و افزایش خواهند داشت و رفتارهائی که مورد توجه قرار نگیرند احتمال حذف شدن آن‌ها وجود دارد.اگر چه اِی بی اِی یک تئوری است ولی بسیاری از مردم از این اصطلاح برای روش‌هائی که با این اصل کار می‌کنند استفاده می‌کنند. دو روش مهمی‌که بر پایه این اصل وجود دارند روش آموزش جزء به جزء و لوواس می‌باشند
در روش آموزش جزء به جزء و روش لوواس هر تمرینی که به کودک داده می‌شود شامل یک دستور به کودک، یک عمل از طرف کودک و یک عکس العمل از طرف درمانگر است. این روش علاوه بر تصحیح رفتارهای کودک، شامل آموزش مهارتهای جدید نیز از قبیل مهارتهای اولیه مانند خوابیدن و لباس پوشیدن تا مهارتهای پیشرفته مانند برخوردهای صحیح اجتماعی است. این روش، روشی بسیار دقیق و کامل است. در این روش معمولاً کودک بین ۳۰ تا ۴۰ ساعت در هفته به صورت انفرادی با درمانگر دوره دیده کار می‌کند. هر کار و مهارت جدید به اجزاء کوچکتری تقسیم می‌شود. هرگاه کار خواسته شده از کودک به درستی انجام شود، کودک مورد تشویق قرار می‌گیرد تا در کودک انگیزه تکرار آن و فرمانبری بیشتر شود. این روش با مخالفت هائی نیز روبرو شده است. برخی از متخصصین معتقدند که این روش به احساسات کودک لطمه می‌زند و مدت زمان آموزش آن در طول هفته تأثیرات ناخوشایندی بر خانواده می‌گذارد. به هر حال آمار و ارقام و تجربه نشان داده است که تکنیکهای اِی بی اِی نتایج مثبت و با ثباتی بر روی کودکان اُتیستیک داشته است.
TEACCH
این روش اولین روشی بود که در آمریکا برای کودکان اُتیستیک به کار گرفته شد. نام این روش مخفف عبارت «درمان و آموزش کودکان اُتیستیک و ناتوانی های ارتباطی مرتبط با این بیماری» است.در این روش اعتقاد بر این است که محیط زندگی کودک باید با او تطبیق داده شود نه اینکه کودک با محیط تطبیق داده شود. در این روش از تکنیک خاصی استفاده نمی‌شود بلکه برنامه درمانی بر اساس سطح عملکرد کودک پایه ریزی می‌شود. توانائی های کودک بر اساس معیارهای آموزشهای روانی بررسی می‌شود و تکنیکهای درمانی در جهت بهبود ارتباط، مهارتهای اجتماعی و انطباقی طراحی می‌شوند. در این روش به جای اینکه به کودک یک مهارت و توانائی خاص آموزش داده شود، سعی بر این است که به کودک مهارت‌هائی آموزش داده شود تا بتواند محیط اطراف خود و رفتارهای اطرافیان خود را بهتر درک کند. به عنوان مثال، برخی از کودکان اُتیستیک هنگام احساس درد، شروع به فریاد زدن می‌کنند؛ در این روش سعی برآن است که به کودک آموزش داده شود تا هنگام احساس درد چگونه با برقراری ارتباط، آن را به اطرافیان خود بفهماند. این روش نیز مخالفانی دارد و این مخالفان معتقدند که این روش خیلی خشک و پر شاخ و برگ است. همچنین ممکن است کودک اُتیستیک دریابد که در برابر عمل خواسته شده چه انتظاری از او می‌رود و فرا بگیرد که بدون فکر، خلاقیّت و دقت، جواب خواسته شده را اجرا کند.
روش ارتباط با تبادل تصویر
یکی از مهم ترین اختلالات در کودکان اُتیستیک عدم توانائی در ارتباط است. برخی از کودکان اُتیستیک ممکن است صحبت کردن را بیاموزند و برخی نیز ممکن است هیچگاه قادر به این کار نشوند.این روش، روش مناسبی برای شروع گفتار و برقراری ارتباط در کودکانی است که قادر به صحبت کردن نمی‌باشند. در این روش بر پایه اصول اِی بی اِی، به کودک آموزش داده می‌شود که چگونه می‌تواند نیاز های خود را از طریق دادن تصاویر برآورده کند. از امتیازات مهم این روش این است که ارتباط کودک، ساده، قابل فهم، با تفکر و عمد است. کودک تصویری را به شما می‌دهد و شما بلافاصله می‌توانید منظور او را دریابید. با این روش کودک می‌تواند با هر کسی ارتباط برقرار کند و تنها کاری که باید انجام شود گرفتن و دادن تصاویر است.
Floor Time
این روش توسط یک روانشناس کودک به نام «استانلی گرین اسپن» ارائه شده است. این روش بسیار شبیه بازی درمانی است. در این روش سعی بر این است که ارتباط کودک با یک فرد دیگر از طریق برنامه های دقیق بازی، بیشتر و مؤثرتر شود. این روش شامل شش مرحله است که کودک در طی مراحل آن‌ها، تقلید و چگونه یاد گرفتن را از یک بزرگتر فرا می‌گیرد و به عبارتی کودک باید نرده بام شش پله ای را طی کند. ممکن است کودکان در این روش با مشکلاتی نیز روبرو شوند، مثلا به علت اختلالات حسّی در درک بعضی از تمرینات خواسته شده مشکل پیدا کنند و یا اینکه قادر به انجام برخی از تمرینات بدنی موجود در برنامه نشوند.در این برنامه والدین و درمانگران سعی می‌کنند تا پیشرفت کودک را از طریق مسیرهائی که کودک دوست دارد و با جهت دادن به این مسیرها، فراهم کنند تا کودک بتواند شش مرحله پیشرفت موجود در این روش درمانی را طی کند. این روش به طور مجزا کودک را در بدست آوردن مهارتهای گفتاری و بدنی کمک نمی‌کند بلکه از نظر احساسی و روانی به کودک کمک می‌کند تا کودک بتواند درک بیشتری پیدا کرده و از طریق آگاهی و تجربه، مهارتهای دیگر را نیز بدست آورد. معمولاً از این روش در کنار روش‌های دقیق‌تر دیگر مانند اِی بی اِی در ساعات فراغت کودک استفاده می‌شود.
داستآن‌های اجتماعی (Social Stories)
این داستآن‌ها برای آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان اُتیستیک آماده شده اند. از طریق این داستآن‌ها به کودک آموزش داده می‌شود که چگونه احساسات، منظور و برنامه های دیگران را درک کنند. در این روش یک داستان براساس یک موقعیّت و شرایط خاص با اطلاعات فراوان تهیه شده است که به کودک از طریق گوش کردن به آن کمک می‌شود تا بفهمد چه جواب یا عکس العمل مناسب را باید از خود نشان دهد. این داستآن‌ها معمولاً از سه جزء اصلی تشکیل می‌شوند : ۱– اطلاعاتی در مورد افراد داستان، مکان و اجزاء آن ۲- احساسات و افکار افراد داستان ۳- جوابها و عکس العملهای مناسبی که باید وجود داشته باشند. این داستآن‌ها باید بر اساس نیاز کودک برای او خوانده شوند و حتماً باید از قول اول شخص مفرد و در زمان حاضر باشند. این داستآن‌ها در صورت همراهی با تصاویر و موسیقی می‌توانند تأثیر بیشتری داشته باشند. بایستی داستآن‌های فراهم شده به گونه ای باشند که نقاط ضعف کودک را تصحیح کنند. مثلاً کودکی که از شرائط بخصوصی ترس دارد و یا اینکه در او ایجاد استرس می‌کند، بهتر است داستآن‌های مناسبی در مورد این شرایط برای او گفته شود.
درک مجموعه حواس (Sensory Integration)
کودکان اُتیستیک اغلب از نظر حواس بدن خود دارای مشکلاتی می‌باشند. ممکن است این کودکان دارای آستانه تحریک بالا و یا پائین باشند و یا اینکه مغز آن‌ها قادر نیست از اطلاعات بدست آمده توسط حواس پنجگانه، درک درستی از شرایط موجود بدست آورد. در این روش درمانی که می‌تواند توسط بازی درمان، کار درمان و یا گفتار درمان انجام شود به کودک کمک می‌شود تا بهتر از اطلاعات حسی بهره ببرد.مثلاً اگر کودک با حس لامسه خود مشکل دارد از کودک خواسته می‌شود تا اشیاء متفاوت با جنس های متفاوت را لمس کرده و با آن‌ها کار کند. موسیقی درمانی نیز جزئی از این روش است که توسط فرکانس های متفاوت، حساسیّت کودک را در برابر برخی اصوات کم و یا زیاد می‌کند. دکتر «تِمپِل گراندین» که خود یک بیمار اوتیسم بوده است، دستگاهی را طراحی کرده است که با فشارهای متفاوت بر دست، حس لامسه را بهبود می‌بخشد. قبل از اجرای این روش درمانی، درمانگر حتماً باید کودک را به دقت زیر نظر گرفته و آشنائی کامل و دقیقی در رابطه با خصوصیات حسی کودک پیدا کند.
درمان های رژیمی‌و داروئی
از آنجائی که اوتیسم یک طیف از بیماری‌های مشابه است نمی‌توان گفت که یک درمان خاص برای همه این طیف می‌تواند مؤثر باشد، ولی به هر حال متخصصین و خانواده‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که با استفاده از چند روش درمانی و یا ترکیبی از آن‌ها می‌توان به کودکان اُتیستیک کمک کرد تا رفتارهای اختلالی آن‌ها بهتر شده و عملکرد کلّی آن‌ها پیشرفت کند. این ترکیب درمانی می‌تواند ترکیبی از روش‌های روانشناسی و داروئی باشد. تاکنون داروئی یافت نشده است که از بروز اوتیسم جلوگیری کند و یا اینکه آن را درمان کند، ولی متخصصین و خانواده ها به تجربه دریافته اند که بعضی از داروهای استفاده شده در بیماری های دیگر، در بهبود بعضی از اختلالات اوتیسم مؤثر می‌باشند. همچنین مشاهده شده است که تغییرات رژیم غذائی و افزودن برخی ویتامین ها و موادمعدنی می‌تواند در بهبود برخی از اختلالات اوتیسم مؤثر باشد.
در طی ده سال گذشته تحقیقات زیادی در این مورد انجام شده که نتایج برخی از آن‌ها حاکی از این است که افزودن برخی ویتامین ها مانند ب۶ و ب۱۲ و همچنین حذف برخی مواد مانند گلوتن و کازئین از رژیم غذائی کودک می‌تواند در بهبود عملکرد سیستم گوارشی، آلرژی ها و رفتارهای کودک تأثیر مثبت داشته باشد. البته تمامی‌تحقیقات و بررسی‌ها این مطلب را به صورت علمی و قطعی ثابت نمی‌کنند. تعدادی از داروهای بیماری‌های دیگر وجود دارند که در مورد بعضی از کودکان اُتیستیک اثرات مثبت نشان داده اند.این داروها معمولاً در درمان بیش فعّالی، اختلالات توجه و نگرانی در کودکان اُتیستیک مؤثر بوده اند. در اصل می‌توان گفت هدف از استفاده دارو در کودکان اُتیستیک، کاهش رفتارهای اختلالی در جهت استفاده بهتر و بیشتر کودک از جلسات درمانی است. سعی کنید در صورتی که متخصصین برای کودک شما دارو تجویز می‌کنند این سئوالات را از آن‌ها بپرسید : آیا این دارو اثرات جانبی در کودک خواهد داشت ؟ چه مقدار در طی روز باید استفاده شود ؟ به چه نحو باید استعمال شود ؟ در دراز مدت چه تأثیراتی خواهد داشت ؟ چه کسی و چگونه تأثیرات این دارو را در کودک بررسی خواهد کرد ؟آیا آزمایشات بخصوصی را قبل از استفاده این دارو باید انجام داد ؟ آیا استفاده این دارو هم زمان با سایر داروها و ویتامین ها مشکلی نخواهد داشت ؟.
به هر حال به خاطر داشته باشید که استفاده از هر داروئی برای کودکان اُتیستیک باید حتماً زیر نظر متخصص انجام شده و اثرات آن به دقت تحت بررسی باشد. شاید بتوان گفت بیشترین ویتامین استفاده شده برای کودکان اُتیستیک، ویتامین ب است. این ویتامین در ساختن آنزیم‌هائی که مغز برای فعّالیت خود به آن‌ها احتیاج دارد مؤثر است. در ۱۸ تحقیقی که در مورد این ویتامین انجام شده، نشان داده شده است که حدود نیمی‌از کودکانی که این ویتامین در رژیم غذائی آن‌ها بیشتر شده بود، تأثیرات مثبتی در آن‌ها به وجود آمده بود که این تأثیرات، شامل بهبود رفتار، بهبود تماس چشمی، توجه بیشتر و افزایش توانائی یادگیری در این کودکان بود. در بعضی از کودکان، روغن جگر ماهی که حاوی مقادیر فراوانی ویتامین های آ و د است تأثیرات خوبی در افزایش تماس چشمی و بهبود رفتاری داشته است. ویتامین ث نیز در عملکرد بهتر مغز تأثیر دارد و استفاده آن در برخی از کودکان اثرات مثبت داشته است. در صورتی که قصد استفاده از ویتامین ها را برای کودک خود داشتید می‌بایست حتماً با دکتر متخصص کودک خود مشورت نمائید و در صورت لزوم آزمایشاتی را انجام دهید تا مطمئن شوید استفاده بیش از حد معمول این ویتامین ها اثرات جانبی و مخرب بر روی کودک شما نخواهد داشت.
برخی از کودکان اُتیستیک در مورد بعضی از مواد غذائی حساسیت هائی از خود نشان می‌دهند و حتی ممکن است در مورد آن آلرژی نیز پیدا کنند. ممکن است این حساسیت ها و آلرژی به صورت رفتارهای اختلالی در کودک بروز کنند. گزارش های فراوانی از والدین و متخصصین وجود دارد که حاکی از آن است که حذف این مواد غذائی از رژیم غذائی کودک باعث پیشرفت چشمگیر و بهبود رفتاری شده است. در برخی از کودکان اُتیستیک مشاهده شده است که پروتئین هائی نظیر گلوتن و کازئین به خوبی شکسته نمی‌شوند و باعث بروز مشکلاتی در کودک می‌شوند. حذف این پروتئین‌ها در این کودکان می‌تواند به رفع اختلالات گوارشی در آن‌ها کمک کند و در نتیجه رفتارهای اختلالی ناشی از آن نیز رفع می‌گردند. گلوتن در غلات و کازئین در لبنیات وجود دارد. باید توجه داشت که در صورت وجود این مشکل در کودک شما، نباید غلات و لبنیات به یکباره از رژیم غذائی کودک حذف شوند زیرا ممکن است این قطع ناگهانی خود باعث بروز مشکلات دیگری شود. برای این منظور بهتر است با یک متخصص تغذیه مشورت شود تا نحوه حذف این مواد و تغییر مناسب رژیم غذائی به شما آموزش داده شود.
روش‌های درمانی مکمل
با وجود اینکه تشخیص زود هنگام و درمان زود هنگام اوتیسم بهترین روش در کمک به این کودکان و درمان آن‌هاست، برخی از والدین و محققین معتقدند که روش‌های درمانی مکمل دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند ارتباط کودک با دنیای اطراف و سایرین را بهبود بخشیده و رفتارهای آن‌ها را بهتر کنند. از انواع این درمآن‌ها می‌توان به موسیقی درمانی، هنر و حیوان درمانی اشاره کرد که می‌توانند به صورت فردی با کودک کار شده و یا در مراکز مخصوص به صورت جمعی کار شوند. در تمامی‌این روش‌ها افزایش قدرت ارتباط، بهبود روابط اجتماعی و افزایش اعتماد به نفس مشترک است. همچنین این روش‌ها کمک می‌کنند تا کودک بتواند رابطه بی خطر و مفیدی را با درمانگر خود و سایرین برقرار کرده و با آن‌ها مأنوس شود. موسیقی و هنر، بخصوص می‌توانند در رفع مشکلات حواس پنجگانه کودک مفید باشند زیرا توسط آن‌ها قدرت درک، شنوائی و دیداری کودک تقویت می‌شوند. حیوان درمانی معمولا شامل اسب سواری و شنا با دلفین‌ها است. در این درمآن‌ها کودک توانائی هماهنگی عضلات و اندام‌ها را می‌تواند بدست آورد، همچنین احساس دوست داشتن و اعتماد به نفس نیز از فوائد این نوع درمان است.
نویسنده : حامد محقق زاده
