تفسیر نقاشی کودکان
Training interpretation of children’s drawing
محتوای دوره‌ی آموزشی
۱- آموزش مفاهیم سمبلیکِ کلیه‌ی عناصر نقاشی به شکل مجزا و ترکیبی
۲- آموزش روش ارزیابی‌های هوشی و تعیین سطوح پردازش مغزی کودک
۳- آموزش تکنیک تعیین سطح تحول یافتگی و رشدی کودک
۴- آموزش فرآیند ارزیابی‌های شخصیتی و سطح انطباقی کودک
۵- آموزش ارزیابی جنبه‌های پاتولوژیکی در وضعیت روانی کودک
(شامل علائم اضطرابی، عزت نفس، بازداری‌های هیجانی، خودپنداره، پرخاشگری، تمایلات آزارگری و آزارطلبی و . . .)
جلسات
- مدت آموزش ۶ ساعت است.
- آموزش به صورت خصوصی و یکنفره انجام خواهد شد.
- روز و ساعت کلاس را شما خودتان با هماهنگی منشی مرکز مشاوره تعیین خواهید کرد.
- تا یکماه پس از آموزش، هر گونه ابهام و پرسشی داشته باشید، به صورت تلفنی یا جلسات حضوری رفع خواهد شد.
تحلیل و تفسیر نقاشی کودکان
امروزه روان‌شناسان تجربی معتقدند که رفتارهای گوناگون کودک در دوره‌های مختلف رشد بستگی به تحولات ارثی در رشد نظام‌های مغزی وی دارد. پزوهش‌های پیاژه نشان می‌دهد که فرآیند منطق و ادراک کودک به طور دقیق ناشی از تحرکاتی است که در اطراف کودک وجود دارد و با تغییر آن تحرکات می‌تواند این فرآیند را کند و یا تندتر نمود. دنیای کودکان و گرایش کودک به دویدن، بازی کردن، خط خطی کردن و نقاشی کشیدن امری غریزی و یا وابسته به دنیای مخصوص رویارویی کودکان است. در حقیقت اجتماعی کردن رفتار کودک به امکان ارتباط او به وسیله خطوط و علائم بستگی دارد.
رسم و خط خطی کردن و اصولاً هر نوع فعالیت بدوی هنری می‌تواند معرف یکی از اشکال و یکی از مراحل بازی به صورت تکامل یافته‌تر و خلاق‌تر آن باشد که امکان بیان ادراک انتزاعی و حالات پیچیده‌ی روحی را فراهم می‌سازد. در این مرحله، کودک به طور ناخودآگاه مسائل و مشکلاتی را که در ارتباط با بزرگسالان برایش به وجود می‌آید مطرح می‌کند و درست با این مفهوم است که بازی و مخصوصاً نقاشی برای او به صورت یک فعالیت اجتماعی درمی‌آید.
به همین دلائل است که بازی نمایشی و نقاشی به عنوان یک علامت بیانگر تحول کودک و عامل تکامل اوست . ادراک، حافظه، تخیلات، خلاقت تحت تأثیر فعالیت‌های نمایشی قرار می‌گیرد و برای کودک شناسایی امکانات کنترل اعمال او را فراهم می‌سازد. نقاشی در تشکیل شخصیت و روان کودک اهمیت بسزایی دارد. نقاشی به کودک امکان شناسایی محیط و شرکت خود در آن را فراهم می‌سازد. به او امکان می‌دهد تا مسائلی را که به صورت نامنظم از همه طرف برایش مطرح می‌شود، به شکل صورت‌بندی شده منظم کند.
نقاشی کودک را در مراحی که حوادث اطراف را دسته بندی و عرضه می‌کند و روند تجدیدی و تکامل یافته‌ای را از زمان خط خطی کردن ساده تا زمانی که خطوط معنی دار و بالاخره مبتنی بر قوانین پرسپکتیو و شالوده منطقی رسم می‌کند، می‌توان چیزی شبیه خواب و رؤیا معنی کرد.
نقاشی نیز مثل خواب و رؤیا به کودک امکان می‌دهد تا اطلاعات و اعمالی را که از دنیای بیرون کسب می‌کند از هم جدا سازد. و سپس آن‌ها را دوباره تنظیم کند. در نقاشی همانند خواب و رؤیا، کودک خود را از ممنوعیت رها می‌سازد و با ما در حالتی ناخودآگاهانه درباره مسائل کشفیات و دلهره‌هایش صحبت می‌کند. به همین دلیل اگر آموزش نقاشی را بر پایه تصحیح نقاشی قرار دهیم و در آن به کودکان از سنین پایین تمرین کپی و تقلید کردن را بیاموزیم اشتباه بزرگی مرتکب شده‌ایم.
مدرسه نیز در این راستا کاری جز تطابق کودک با نمونه‌های بی‌معنی انجام نمی‌دهد. زیرا امکان تکامل و دریافت آگاهی از دنیای خارج را از ورای نمایش نقاشی‌های کودک از او سلب می‌کند. به این ترتیب یعنی با مجبور کردن کودک به تقلید و کپی کردن، مربی و والدین امکان برقراری هر نوع گفتگو را با او از بین می‌برند. زیرا او را مجبور به عملی کرده‌اند که او هیچ نیازی در آن نمی‌بیند و احتمالاً آن را نیز کاملاً بیهوده حس می‌کند.
اگر قوه ابتکار کودکان را با مشارکت و کار گروهی و بیان موضوعات عمومی و در اختیار قرار دادن وسایل و لوازم کامل جهت مطلبی که او میخواهد عرض کند، تقویت کنیم باعث آن می‌شویم که شخصیت کودک ساخته شود و او به پختگی فکر برسد. بنابراین باید متذکر شد که نقاشی کودکان فقط یک وسیله‌ی پرورش خلاقیت و پختگی کودک و یا شاخص تکامل نیست. باید به عنوان یک وسیله‌ی تحقیق و مبادله با محیط اجتماعی با دنیای بزرگسالان که در اطراف کودک هستند و نشانه‌ی حالات عاطفی کودک در نظر گرفت.
هنگامی که کودک با آزادی و به دلخواه خود نقاشی می‌کند، در واقع حالت روحی و احساسات زمان حاضر و نیز احساسات و تحریکات ریشه دار و ژرفتر خود را بیان می‌کند. نقاشی نسبت به دیگر وسایل بیانی دارای دو امتیاز روش شناسی است که یکی عبارت است از امکان نظارت از فاصله دور و بدین ترتیب پرهیز از دخالت غیرمستقیم بزرگسالان در نقاشی کودکان دیگری عبارت است از امکان مقایسه‌ی نقاشی‌های مختلف که در زمان‌های مختلف کشیده شده‌اند.
نقاشی و زندگی عاطفی کودک
کودک به کمک نقاشی، کشمکش‌ها و دلهره‌های درونی‌اش را آشکار می‌کند و بدین طریق اثر آن‌ها را کاهش می‌دهد. وقتی مشکلات عاطفی بر روی کاغذ منتقل می‌شوند، به صورت تازه و جداگانه‌ای که کمتر سنگین و دلهره آور است درمی‌آیند. کودکان به هنگام نقاشی از نمادها استفاده می‌کنند و ناخودآگاه مرتکب چنان اشتباهاتی می‌شوند که چون جنبه‌ی همگانی دارد تعبیر آن‌ها ساده است. ولی درست بدین دلیل که کودک از این اشتباهاً آگاه نیست آزادانه آن‌ها را به کار می‌برد.
تفسیر نقاشی کودک، یک علم تخصصی و یک مهارت کاربردی است که به ما این امکان را می‌دهد تا به دنیای درونی کودک را یافته و مشکلات عاطفی و هیجانی که او را ناخواسته آزار می‌دهد کشف کنیم. این طریق علاوه بر کمک به کودک برای بهبود وضعیت، به والدین و کسانی که با کودک کار می‌کنند آموزش‌ها و آگاهی‌های لازم داده می‌شود.
